Üretra darlığı, idrarın mesaneden dışarı atılmasını sağlayan kanalın (üretra) çeşitli nedenlerle daralması sonucu ortaya çıkan ciddi bir ürolojik hastalıktır. Normal şartlarda idrar akışı rahat ve kesintisiz şekilde gerçekleşirken, üretra duvarında oluşan yara izi dokusu (skar dokusu) bu akışı engeller. Daralma ne kadar belirginse, idrarın geçişi o kadar zorlaşır. Bu durum zamanla idrar yaparken zorlanma, zayıf idrar akışı, sık idrara çıkma ve mesanenin tam boşalmama hissi gibi şikayetlere yol açar.
Üretra Darlığının Nedenleri
Üretra darlığının birçok nedeni olabilir. En sık karşılaşılan sebepler arasında enfeksiyonlar (özellikle cinsel yolla bulaşan gonore gibi), travmalar, cerrahi işlemler ve uzun süreli sonda kullanımı yer alır. Bazı durumlarda ise neden tam olarak saptanamaz ve bu vakalar “idyopatik” olarak adlandırılır.
Üretra darlıklarının yaklaşık %10’u liken sklerozis adı verilen kronik bir deri hastalığına bağlıdır. Bu hastalık genellikle penis glans bölgesinde görülür ve balanitis xerotica obliterans (BXO) olarak tanımlanır. Liken sklerozis özellikle hipertansiyonu, diyabeti veya obezitesi olan, sigara kullanan erkeklerde daha sık gözlenir. Yapılan klinik çalışmalarda bu hastaların yaş ortalaması 45–50 civarındadır ve darlıklar genellikle uzun segmentlidir.
Üretra Darlığının Belirtileri
Üretra darlığı yavaş ilerleyen bir hastalıktır ve erken evrede fark edilmeyebilir. En sık rastlanan belirtiler arasında zayıf veya kesik kesik idrar akışı, idrar yaparken yanma veya ağrı (dizüri), idrarın yön değiştirmesi, idrarda kan (hematüri) ve sık idrara çıkma yer alır. Bazı hastalarda idrar yolu enfeksiyonları tekrarlayabilir veya mesane tam boşalmadığı için gece idrara kalkma (noktüri) şikayetleri artar. Bu durum yaşam kalitesini olumsuz etkiler ve tedavi edilmezse böbrek fonksiyonlarını dahi bozabilir.
Tanı Yöntemleri
Üretra darlığının tanısında ilk adım hastanın ayrıntılı öyküsünü dinlemektir. İdrar akım hızının değerlendirilmesi için üroflovmetri testi uygulanır. Daha sonra daralmanın yerini ve uzunluğunu belirlemek için retrograd üretrografi çekilir. Son yıllarda MR üretrografi de özellikle arka üretra darlıklarının değerlendirilmesinde önemli bilgiler sunmaktadır. Sistoskopi ise genellikle tanıdan ziyade tedavi amacıyla, doğrudan dar bölgeyi görmek veya işlem yapmak için kullanılır.
Üretra Darlığının Tedavisi
Üretra daralması kendiliğinden iyileşmez; mutlaka medikal veya cerrahi müdahale gerektirir. Hafif darlıklarda ilk seçenek genellikle dilatasyon, yani idrar kanalının özel bujilerle genişletilmesidir. Ancak bu yöntem kalıcı çözüm sağlamaz ve tekrarlama riski yüksektir. Daha kalıcı sonuçlar için endoskopik üretrotomi interna uygulanabilir; bu işlemde dar bölgeye küçük bir kesi yapılarak idrar yolunun açıklığı yeniden sağlanır.
Darlığın uzun veya tekrarlayan olması durumunda ise açık üretroplasti tercih edilir. Bu yöntemde dar segment çıkarılır ve üretranın uçları yeniden birleştirilir veya ağız mukozasından alınan doku greftleriyle üretra yeniden yapılandırılır. Ameliyat sonrası düzenli kontrol ve bakım, nüks riskini en aza indirir.
Sonuç
Üretra darlığı erken fark edildiğinde etkili şekilde tedavi edilebilen, ancak ihmal edildiğinde ciddi komplikasyonlara yol açabilen bir hastalıktır. İdrar akışında azalma, sık idrara çıkma veya idrar yaparken ağrı gibi belirtiler yaşayan erkeklerin vakit kaybetmeden bir üroloji uzmanına başvurması gerekir. Erken tanı ve doğru tedavi, hem yaşam kalitesini artırır hem de olası böbrek hasarlarının önüne geçer.